ଲାଲବାହାଦୁର ଶାସ୍ତ୍ରୀ

 Rd ~aû^- Rd Kòhû^ ùiæûMû^e _âaqû AZòjûi _éÂûùe G_eò ùKùZK aýqòZß @Q«ò ù~Cñcûù^ ^òR Êû[ðKê Rkû¬kò ù\A RûZòe C^ÜZò _ûAñ ^òR Rúa^Kê C›Mð Keò[û«ò û GA cû^aúd cìfýùaû]Kê Rúa^ùe cjûcª Keò Kû~ðý Keò_ûeò[ôaû cYòh jó aòek aýqòZße @]ôKûeú ùjûA[û«ò û û ùijòbkò RùY aòek aýqòZße @]ôKûeú ùjCQ«ò gû«òe ùgâ C_ûiK, “Rd ~aû^-Rd Kòhû^” ùiæûMû^e _âaqû Z[û bûeZe _ìaðZ^ _â]û^cªú fûfaûjû\ìe gûÈú û iek I ^òeûW´e Rúa^ [ôfû Zûu PeòZâe @^ýZc ùa÷gòÁý û ùi[ô_ûAñ bûeZe _â]û^cªú [ôùf c¤ ^òRe aûiiÚkú aýZúZ @^ý ùKCñVûùe Zûue MêùY× c¤ Rcò ^ [ôfû aû aýûuùe UuûUòG ^ [ôfû û @ùKÖûae \êA ZûeòL ùjCQò @ûc ù\g _ûAñ GK PòeiàeYúd \òai û ùijò\ò^ iZý I @jòõiûe _ìRûeú, cjûcû^a cjûZàû Mû§ò R^àMâjY Keò[ôùf û Zûue R^à\òaiùe Zûue icÉ MêYKê ]ûeY Keò fûfaûjû\ìe gûÈú 1904 ciòjû @ùKÖûae 2 ZûeòLùe _aòZâ Mwû^\ú Kìkùe C©e_âù\ge ùcûMf ieûA Mâûcùe R^àMâjY Keò[ôùf û Zûu _òZûu ^ûc iûe\û _âiû\ gâúaûÉa I cûZûu ^ûc eûc\êfûeú ù\aú û Zêkiú \êA _Zâeê aûiòfû_eò aûfýKûkeê ajêcêLú _âZòbûe @]òKûeú [ôùf ùi û _eòaûee @û[ðòK iÚZò I _òZé aòùdûM Zûue baòhýZ MXòaûùe _âZòa§K iûRò^[ôfû ûGjò \êŸðò^ùe cûZû eûc\êfûeú _ê@Kê cYòh _eò cYòhUòG MXòaû _ûAñ \éX iõKÌ ù^A[ôùf û \éXAQûgqò I @\cý iûji akùe fûfaûjû\êe Kûgú aò\ýû_úVeê iõÄéZ _Xò _â[c ùgâYúùe C©ú‰ð ùjaû_ùe Zûuê gûÈú C_û]ò còkò[ôfû û ùijò\ò^Vûeê gâúaûÉa _eòaù©ð gûÈú iûwò@ûùe _eòPòZ ùjùf ùi û 1921 ciòjûe K[û û ùiùZùakKê Mû§òRúue @ijù~ûM @ûù¦ûk^e WûKeû iûeû bûeZahðùe ^ìZ^ @ûùfûW^ iéÁò Keò[ûG û ùfûKcû^ý Zòfue ùMûUòG K[û - “ÊeûR ùcûe R^àMZ @]ôKûe” Zûu jé\dKê ùagþ _âbûaòZ Keò[ôfû û @ijù~ûM @ûù¦ûk^ùe ù~ûMù\A fûfaûjû\ìe Mòe` ùjûA[ôùf û Gjû_ùe _ûV_Xûùe Zûue ùWûeò a§ûùjfû û G[ôijòZ 1930 ciòjû faY iZýûMâj I 1942 ciòjû bûeZ QûW @ûù¦ûk^ùe c¤ Zûue _âcêL bìcòKû ejò[ôfû û fûfaûjû\ìe iað\û ^òR Kcð C_ùe aògßûi Keò[ôùf û ^òÃûc iû]^û ù~ c^êhýKê i`kZûe gòLeùe _j*ûA_ûùe Zûjû ùi cùcð cùcð @^êba Keò[ôùf û ùi[ô_ûAñ gûÈú _â]û^cªú ùjaû _ìaðeê ajê aWaW _\aúùe @]ôÂòZ ùjûA[ôùf û 1947ùe ù\g Êû]ú^ ùjaû _ùe fûfaûjû\ìe C©e_âù\ge ^ìZ^ ieKûeùe cªú_\ MâjY Keòaû ijòZ ^òLôk bûeZ KõùMâi KcòUòe iû]ûeY iµû\K bkò Mêeê\ûdòZßKê i`kZûe ij ZêfûA ^òR \lZûe _eòPd ù\A[ôùf û 1956 ciòjûùe ùK¦âùe ùekcªú bûùa ù~ûMù\ùf ùi û Kò«ê \êbðûMýe aòhd Zûueò cªúZß Kûkùe Zûcòf^ûWêe @ûedûfêe Vûùe GK ùUâ^þ \êNðUYûùe 150 RY ~ûZâú céZêýaeY Keò[ôùf û G[ôùe ccðûjZ ùjûA gûÈúRú ùekcªú _\eê AÉ`û ù\A[ôùf û _ŠòZ ù^ùjeê Zûuê AÉ`û _Zâ ù`eûA ù^aûKê @^êùeû] Keò[ôùf û cûZâ aý[ûbeû KY×ùe ùi Kjò[ôùf - “_ŠòZRú ùi \êNðUYûe KeêY\égý cêñ ùKùa bêfò_ûeòaò ^ûjó û ùcû aòbûMe \êNðUYû _ûAñ cêñ _ùeûlùe \ûdú ^êùjñ Kò? ùZYê, cªúcŠkùe ejò ùfûKue aògßûibûR^ ùjaû ùcûe @ûC ù^÷ZòK @]ôKûe ^ûjó û”Zûue ^ìZ^ @û\gð ù\Lô _ŠòZ ù^ùjeê c¤ PKòZ ùjûA~ûA[ôùf û Gbkò Pec ZýûMe C\ûjeY _é[ôaú AZòjûiùe aòek Kjòùf @Zêýqò ùja^ûjó û RûZòe R^K cjûZàûMû§úu _âòd gòhý, ^a bûeZe ^òcðûZû, @ûc ù\ge _â[c _â]û^cªú _ŠòZ Raûjefûf ù^ùjeêu 1964 ciòjû ùi cûi 27 ZûeòLùe céZêý ùjfû û icÉu c^ùe ùMûUòG _âgÜ Cuòcûeòfû Zûu _ùe G ù\ge _â]û^cªú KòG ùja? iaê KÌ^û RÌ^ûe @aiû^ NUòfû û 1964 ciòjû RêfûA 8 ZûeòL \ò^ gûÈúRú bûeZe _â]û^cªú bûaùe g_[ ù^ùf û _â]û^cªú ùjaû_ùe bûeZeê Lû\ý iciýû \ìe Keòaû I \eò\âùfûKuê aûiMéj ù~ûMûAù\aû C_ùe ùi MêeêZß ù\A[ôùf û ùfûKcûù^ ù~_eò \êAIkò gû«òùe I @û^¦ùe ù_U_êeû LûAaûKê _ûAùa ùi[ô_ûAñ ùi @Mâû]ôKûe ù\A[ôùf û Zûu _â]û^cªúZß icdùe ù\g _âùZýKUò ùlZâùe _âMZò _[ùe @ûùMA[ôfû û @ûc ù\ge _âMZòùe Ahðû^ßòZ ùjûA _ûKòÉû^ 1965 ciòjûùe @ûc ù\gKê @ûKâcY Kfû û cûZâ gû«òKûcú gûÈúRú G[ôùe aòPkòZ ùjùf^ûjó û Zûu _ò¬eû c¤ùe gZiòõje ak @ûcô_âKûg Kfû û @ûc ù\gKê elû Keòaû _ûAñ ùi aRâ ^òùNðûh KY×ùe @ûjßû^ ù\A Kjòùf - “Mêkòe Raûa @ûùc Mêkòùe ù\aû” û ùghùe eêhò@ûe _â]û^cªú ùKûiòRò^ Cbd ù\g c¤ùe gû«ò _âZòÂû _ûAñ Cbd ù\ge eûÁâcêLýuê ZûiþùK•Kê @ûcªY Kùf û 1966 ciòjû Rû^ê@ûeú 10 ZûeòLùe kûfaûjû\ìe I _ûKòÉû^e eûÁâ_Zò @ûdêaþ Lûñ ZûiþùK< Vûùe còkòZ ùjùf û GA @aieùe gûÈúRú Kjò[ôùf “cêñ ùKak bûeZ _ûKòÉû^ c¤ùe gû«ò _âZòÂû Pûjêñ^ûjó, cêñ Pûùjñ iûeû _é[ôaúe ùfûKcûù^ gû«òùe eêj«ê û” ZûiþùK< Vûùe gû«òPêqò ÊûleòZ ùjfû û \êA ù\g c¤ùe gû«ò _âZòÂû _âKâòdû @ûe¸ ùjfû û cûZâ gû«ò\ìZ @ûC ù`eò@ûiòùf ^ûjó û 1966 ciòjû Rû^ê@ûeú 11 ZûeòLùe Pòe\ò^ _ûAñ ùgûAMùf ùi û gû«òa^ùe iaê\ò^ _ûAñ Zûu cegeúe PòZûùe bià ùjûAMfû û Gjò_eò bûùa cû^aòK cìfýùaû]e _âZúK, bûeZcûZûe iêù~ûMý i«û^u Rúa^e @aiû^ NUòfû û _â]û^cªú bûaùe 18cûie gûi^ Kûk c¤ùe ùi ù~Cñ _\ûu QûWò ~ûAQ«ò Zûjû Gùaaò @^ý cû^u_ûAñ C\ûjeYúd ùjûA ejòQò û ibû_Zò iûeÊZ _eòh\, RMZiòõj_êe